Glioblastoma

Glioblastoma (GBM) jest najczęstszym i najbardziej złośliwym nowotworem wśród nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. Wywodzi się z komórek glejowych, odpowiedzialnych za podtrzymywanie komórek układu nerwowego. Jest szybko rosnąca i może ujawnić się w każdym wieku, choć częściej występuje u dorosłych. Ze względu na swoją złośliwość są to nowotwory o złym rokowaniu. Jej częstość występowania jest bardzo niska, nie przekracza 2-3 przypadków na 100 000 mieszkańców.

Dokładne przyczyny powstawania glejaka nie są znane. Może rozwinąć się z astrocytoma rozlanego lub z astrocytoma anaplastycznego (glejaki wtórne), ale w większości przypadków pojawia się de novo, bez dowodów na wcześniejszą neoplazję.

Obecnie promieniowanie jonizujące jest jedynym jednoznacznym czynnikiem ryzyka zidentyfikowanym dla nowotworów glejowych i opon mózgowych. Przeprowadzone badania wskazują, że promieniowanie czaszki, nawet w niskich dawkach, może zwiększać ryzyko wystąpienia guzów glejowych, przy czym okres latencji po ekspozycji wynosi nawet 20 lat.

Do rozwoju choroby mogą przyczynić się również inne czynniki:

• Choroby pochodzenia genetycznego, które predysponują do powstawania nowotworów, takie jak neurofibromatoza typu 1 i typu 2, zespół Lyncha, zespół Turcota i zespół Li-Fraumeni.
• Choć może rozwinąć się w każdym momencie, częściej występuje po 45 roku życia.
• Seks, występujący nieco częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Ponieważ glejaki mogą rosnąć szybko, najczęstsze objawy są zwykle spowodowane zwiększonym ciśnieniem w mózgu. Objawy te mogą obejmować ból głowy, nudności, wymioty i senność. Ponadto mogą wystąpić drgawki, postępujące zaburzenia funkcji poznawczych, zmiany osobowości, zmiany zachowania i utrata pamięci.

W zależności od lokalizacji guza, u pacjentów mogą wystąpić różne objawy, takie jak osłabienie po jednej stronie ciała, utrata pamięci i/lub trudności z mową oraz zmiany wizualne.

Nie ma całkowitej profilaktyki rozwoju glejaków, jednak w niektórych przypadkach unikanie modyfikowalnych czynników ryzyka może pomóc w jego ograniczeniu. Obecnie jedynym zidentyfikowanym czynnikiem ryzyka jednoznacznie związanym z rozwojem tych nowotworów jest ekspozycja na promieniowanie jonizujące.

Narażenie na ten rodzaj promieniowania może nastąpić różnymi drogami:

• Narażenie wewnętrzne: występuje, gdy radionuklid jest wdychany, połykany lub wstrzykiwany.
• Narażenie zewnętrzne: występuje, gdy materiał radioaktywny jest obecny w środowisku.

Osoby najbardziej narażone na ten rodzaj promieniowania to astronauci (od promieniowania kosmicznego), personel medyczny korzystający z promieniowania rentgenowskiego, naukowcy i pracownicy obiektów radioaktywnych. Ponadto przy każdym badaniu rentgenowskim i medycynie nuklearnej można otrzymać dodatkowe ekspozycje.