Choroba Niemanna-Picka typ A

Choroba Niemanna-Picka typu A (NPD-A) jest ciężką chorobą o autosomalnym recesywnym sposobie dziedziczenia i występuje bardzo rzadko. Częstość jej występowania wynosi mniej niż 1 przypadek na 1 000 000 osób. NPD-A powoduje nagromadzenie pewnych lipidów w lizosomach w wyniku defektów genu SMPD1.

Choroba Niemanna-Picka typu A i typu B (o mniejszym nasileniu) są spowodowane patogennymi wariantami w genie SMPD1, który produkuje lizosomalny enzym fosfodiesterazę sfingomieliny 1 lub kwaśną sfingomielinazę (ASM). Enzym ten jest niezbędny do rozkładu sfingomieliny do ceramidu, a pewne mutacje w tym genie mogą zmniejszyć aktywność enzymu prowadząc do nagromadzenia ceramidu w lizosomach. Niektóre komórki z nagromadzeniem sfingomieliny ulegają powiększeniu, zwłaszcza w wątrobie, śledzionie, płucach i mózgu, gdzie powodują uszkodzenia tkanek i stany zapalne.

NPD klasyfikuje się na cztery podtypy:

• NPD typu A jest najcięższy i powoduje bardzo niską aktywność sfingomielinazy. Dotyka młodsze dzieci i powoduje deficyty neurologiczne oraz upośledzenie wzrostu. U pacjentów występuje hepatosplenomegalia (powiększona wątroba i śledziona), nawracające infekcje płuc i trombocytopenia lub zmniejszona liczba płytek krwi. Typowe objawy neurologiczne wczesnego początku choroby Niemanna-Picka obejmują pionowe porażenie nadjądrowe, ataksję lub utratę koordynacji mięśni, niewyraźną mowę, trudności w połykaniu i mimowolne skurcze mięśni.
• NPD typu B jest mniej ciężka i może powodować hepatosplenomegalię, małopłytkowość i śródmiąższową chorobę płuc. Zaangażowanie neurologiczne jest minimalne.
• NPD typu C ma heterogenny obraz kliniczny i obejmuje zaangażowanie ogólnoustrojowe, neurologiczne i psychiatryczne. Zwykle ujawnia się w wieku dorosłym, ale może pojawić się wcześniej. W przeciwieństwie do NPD-A i NPD-B, jest on spowodowany patogennymi wariantami genu NPC1.
• NPD typu E jest najrzadziej spotykane i rozwija się u osób dorosłych.

Nie ma lekarstwa na NPD-A i większość tych dzieci nie przeżywa dłużej niż do trzeciego roku życia. Postępowanie z tymi pacjentami koncentruje się na łagodzeniu objawów.