Fenyloketonuria

Fenyloketonuria (PKU), znana również jako niedobór hydroksylazy fenyloalaniny, jest najczęstszym wrodzonym błędem metabolizmu aminokwasów i pierwszą odkrytą przyczyną upośledzenia umysłowego.

PKU jest spowodowany patogennymi wariantami genu PAH, który koduje hydroksylazę fenyloalaniny. Enzym ten katalizuje przemianę aminokwasu fenyloalaniny w tyrozynę. Objawy kliniczne choroby wynikają z toksycznego nagromadzenia fenyloalaniny we krwi i mózgu.

Częstość występowania PKU w Europie wynosi 1 przypadek na 10 000 żywych urodzeń, przy czym jest ona wyższa w takich krajach jak Irlandia i Włochy. Częstość występowania jest szczególnie wysoka w Turcji, gdzie 1 na 4 000 urodzeń ma PKU. Zaburzenie to jest zwykle diagnozowane w ramach programów badań przesiewowych noworodków.

Jeśli nie zostaną natychmiast wykryte i leczone, objawy pojawiają się zwykle w ciągu pierwszych kilku miesięcy życia i mogą mieć charakter od bardzo łagodnego do ciężkiego. Należą do nich stopniowe opóźnienie wzrostu i rozwoju, mikrocefalia, drgawki, drżenie, egzema i wymioty. U nieleczonych pacjentów rozwija się niepełnosprawność intelektualna, zaburzenia zachowania (nadpobudliwość) i zaburzenia ruchowe.

Podstawą leczenia, stosowanego od około 60 lat, jest stosowana przez całe życie dieta, w której ogranicza się fenyloalaninę. W diecie tej naturalne źródła białka zastępuje się żywnością medyczną, wolną od fenyloalaniny, która dostarcza mieszaniny aminokwasów. Jednak, mimo że leczenie to ma ugruntowaną pozycję, wyniki pozostają suboptymalne, a niektórzy pacjenci mają trudności z jego przestrzeganiem.

Z drugiej strony istnieją sposoby leczenia farmakologicznego, takie jak tetrahydrobiopteryna (BH4), która jest skuteczna tylko u kilku pacjentów (zwłaszcza z łagodnym PKU), oraz pegylowana amoniakalna liaza fenyloalaniny, która wymaga codziennych zastrzyków i może powodować niekorzystne reakcje immunologiczne.