Atazanawir (Działania niepożądane)
Atazanawir to bezpośrednio działający lek przeciwwirusowy, który jest często stosowany wraz z innymi lekami, takimi jak rytonawir lub kobicystat, w leczeniu zakażenia ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) u dorosłych i dzieci w wieku co najmniej 3 miesięcy i ważących co najmniej 10 kg. Atazanawir należy do klasy leków znanych jako inhibitory proteazy. Działanie atazanawiru polega na zmniejszaniu ilości wirusa HIV we krwi. Chociaż atazanawir nie leczy HIV, może zmniejszyć ryzyko rozwoju zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS) i chorób związanych z HIV, takich jak poważne infekcje lub rak. Przyjmowanie tych leków może zmniejszyć ryzyko przeniesienia wirusa HIV na inne osoby.
Atazanawir jest czasami stosowany w celu zapobiegania zakażeniom u pracowników służby zdrowia lub innych osób, które zostały przypadkowo narażone na zakażenie wirusem HIV.
Obecnie, w 2020 r., jest on badany pod kątem leczenia koronawirusa SARS-CoV-2, ale badania skuteczności są nadal niejednoznaczne.
MECHANIZM DZIAŁANIA
Atazanawir działa poprzez hamowanie proteazy HIV, zapobiegając tworzeniu się dojrzałych wirionów w komórkach, które są już zakażone, a tym samym utrudniając zakażanie innych komórek.
PRZECIWWSKAZANIA
Nadwrażliwość na atazanawir.
Przeciwwskazany u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby. Ostrożnie u pacjentów z łagodnymi zaburzeniami czynności wątroby.
Przeciwwskazane jednoczesne stosowanie z: symwastatyną, lowastatyną, ryfampicyną, syldenafilem w leczeniu tętniczego nadciśnienia płucnego, substratami CYP3A4 o wąskim marginesie terapeutycznym (np. kwetiapina, alfuzil).kwetiapina, alfuzosyna, astemizol, terfenadyna, cyzapryd, pimozyd, chinidyna, beprydyl, triazolam, midazolam podawany doustnie i alkaloidy sporyszu, zwłaszcza ergotamina, dihydroergotamina, ergonowina, metyloergonowina), ziele dziurawca.
INTERAKCJE LEK-LEK
Należy monitorować możliwe działania niepożądane w przypadku jednoczesnego stosowania atazanawiru z: tenofowirem, dizoproksylem, irynotekanem.
Ostrożnie z: klarytromycyną; ketokonazolem i itrakonazolem (wysokie dawki powyżej 200 mg/dobę nie są wskazane); karbamazepiną, lamotryginą, fenytoiną i fenobarbitalem (monitorować i dostosować dawkę); prawastatyną i fluwastatyną; midazolamem podawanym pozajelitowo.
Należy monitorować INR (lub czas protrombinowy) w przypadku przyjmowania warfaryny.
Azatanawir zwiększa stężenie: amiodaronu i lidokainy podawanej ogólnoustrojowo (zachować ostrożność i monitorować stężenie); leków immunosupresyjnych (cyklosporyny, takrolimusu, sirolimusu); ryfabutyny, buprenorfiny i norbuprenorfiny (monitorować efekty poznawcze i sedację, rozważyć zmniejszenie dawki); diltiazemu (zmniejszyć dawkę początkową do 50%); werapamilu.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
Ból głowy, żółtaczka oczu, wymioty, biegunka, ból brzucha, nudności, niestrawność, żółtaczka; swędzenie, zmęczenie; zwiększenie stężenia bilirubiny całkowitej, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych CK, ALT, AST i lipazy.
Zmniejszenie liczby neutrofili.
Depresja, gorączka, trudności z zasypianiem, wysypka, ból lub drętwienie rąk lub stóp, bóle mięśni.
Poważniejsze działania niepożądane mogą obejmować: nieregularne bicie serca, wady wzroku, bolesne lub piekące oddawanie moczu, krew w moczu, obrzęk kończyn, erekcje trwające dłużej niż 4 godziny, powstawanie pęcherzy lub łuszczenie się skóry, zaczerwienienie lub stan zapalny oczu, owrzodzenia jamy ustnej, obrzęk twarzy lub szyi, bardzo ciężkie wysypki.
NAZWY HANDLOWE
- Reyataz® (zawiera Ataz®)
- Evotaz® (zawiera atazanawir, kobicystat)
Analizowane geny
Bibliografia
Gammal RS, Court MH, Haidar CE, Iwuchukwu OF, Gaur AH, Alvarellos M, et al. Clinical Pharmacogenetics Implementation Consortium (CPIC) Guideline for UGT1A1 and Atazanavir Prescribing. Clin Pharmacol Ther, 2016; 99(4):363–9
Vardhanabhuti S, Ribaudo HJ, Landovitz RJ, Ofotokun I, Lennox JL, Currier JS, et al. Screening for UGT1A1 Genotype in Study A5257 Would Have Markedly Reduced Premature Discontinuation of Atazanavir for Hyperbilirubinemia. Open forum Infect Dis, 2015;2(3):ofv08
Johnson DH, Venuto C, Ritchie MD, Morse GD, Daar ES, McLaren PJ, et al. Genomewide association study of atazanavir pharmacokinetics and hyperbilirubinemia in AIDS Clinical Trials Group protocol A5202. Pharmacogenet Genomics, 2014; 24(4):195–203
Rodríguez-Nóvoa S, Martín-Carbonero L, Barreiro P, González-Pardo G, Jiménez-Nácher I, González-Lahoz J, et al. Genetic factors influencing atazanavir plasma concentrations and the risk of severe hyperbilirubinemia. AIDS, 2007; 21(1):41–6
Rodríguez Nóvoa S, Barreiro P, Rendón A, Barrios A, Corral A, Jiménez-Nacher I, et al. Plasma levels of atazanavir and the risk of hyperbilirubinemia are predicted by the 3435C-->T polymorphism at the multidrug resistance gene 1. Clin Infect Dis, 2006; 42(2):291–5
Lankisch TO, Moebius U, Wehmeier M, Behrens G, Manns MP, Schmidt RE, et al. Gilbert’s disease and atazanavir: from phenotype to UDP-glucuronosyltransferase haplotype. Hepatology, 2006; 44(5):1324–32
Savic RM, Barrail-Tran A, Duval X, Nembot G, Panhard X, Descamps D, et al. Effect of adherence as measured by MEMS, ritonavir boosting, and CYP3A5 genotype on atazanavir pharmacokinetics in treatment-naive HIV-infected patients. Clin Pharmacol Ther, 2012; 92(5):575–83
