Autosomaal recessieve polycysteuze nierziekte
Autosomaal recessieve polycysteuze nierziekte of ARPKD is een zeldzame pathologie met een incidentie van 1 geval per 20.000 levendgeborenen die van bijzonder belang is in de pediatrische nefrologie.
ARPKD wordt veroorzaakt door pathogene varianten in het PKHD1-gen dat codeert voor een eiwit dat fibrocystine heet en dat vooral tot expressie komt in de organen die door de ziekte worden getroffen (lever, nieren en pancreas). Fibrocystine speelt een sleutelrol in de ontwikkeling van de niertubuli en galwegen.
Symptomen
ARPKD manifesteert zich tijdens de zwangerschap of in de eerste levensmaanden, zelden in de adolescentie. Hoe vroeger het begin, hoe ernstiger de symptomen. De ziekte wordt gekenmerkt door variabele verwijding van de verzameltubuli van de nieren en de galwegen van de lever.
De nieren zijn vergroot en vertonen talrijke microcysten die overeenkomen met verzameltubuli die door vochtophoping zijn verwijd. De cysten oefenen een drukkend effect uit op gezond weefsel, wat leidt tot geleidelijke vernietiging van de nefronen, de structurele basiseenheden van de nier die betrokken zijn bij de bloedfiltratie. Anderzijds kunnen er extra-renale symptomen optreden, zoals hypertensie, bloedarmoede, leverfibrose en pulmonale hypoplasie. Ongeveer de helft van de mensen met polycysteuze nierziekte heeft cysten in de lever.
Beheer van de ziekte
Het doel van de beschikbare behandelingen is de symptomen onder controle te houden en complicaties te voorkomen. Als de ziekte vóór de geboorte wordt ontdekt, kan vruchtwatervervanging worden toegepast. Na de geboorte worden beademing, dialyse en behandeling van hypertensie toegepast. Chronisch nierfalen wordt conservatief behandeld, waarbij renale osteodystrofie (complicaties van het bot- en mineraalmetabolisme die samenhangen met een chronische nierziekte) zoveel mogelijk wordt voorkomen.
De definitieve behandeling is niertransplantatie, maar de mate van bestaande leverschade moet worden beoordeeld, die soms zo ernstig is dat levertransplantatie nodig is. De overleving hangt af van de ernst van de symptomen in de neonatale periode.
Geanalyseerde genen
Bibliografie
Goggolidou P, Richards T. The genetics of Autosomal Recessive Polycystic Kidney Disease (ARPKD). Biochim Biophys Acta Mol Basis Dis. 2022 Apr 1;1868(4):166348.
Guay-Woodford LM, Bissler JJ, Braun MC, et al . Consensus expert recommendations for the diagnosis and management of autosomal recessive polycystic kidney disease: report of an international conference. J Pediatr. 2014 Sep;165(3):611-7.
Sweeney WE, Avner ED. Polycystic Kidney Disease, Autosomal Recessive. 2001 Jul 19 [updated 2019 Feb 14]. In: Adam MP, Mirzaa GM, Pagon RA, Wallace SE, Bean LJH, Gripp KW, Amemiya A, editors. GeneReviews® [Internet]. Seattle (WA): University of Washington, Seattle; 1993-2022.
