Familiale Transthyretin-Amyloidose
Transthyretine of TTR is een eiwit dat vooral in de lever en de plexus choroideus van de hersenen wordt geproduceerd en dat als functie heeft retinol en schildklierhormonen te vervoeren in respectievelijk plasma en hersenvocht. TTR is de veroorzaker van een speciale groep eiwitaggregatieziekten die resulteren in de ophoping van amyloïde fibrillen in specifieke organen en weefsels.
Eiwitaggregatieziekten kunnen verworven of geërfd zijn. Familiaire transthyretine amyloïdose is een duidelijk voorbeeld van erfelijke amyloïdose en volgt een autosomaal dominant overervingspatroon.
Bij familiaire transthyretine amyloïdose is er een progressieve accumulatie van amyloïd peptide in het perifere zenuwstelsel en andere organen/weefsels zoals het hart, de nieren en de hersenen.
Symptomen
De pathologie manifesteert zich meestal tussen het derde en vijfde levensdecennium. Afhankelijk van de variant in TTR kan het perifere zenuwstelsel (PNS), het centrale zenuwstelsel (CNS) of andere organen, zoals het hart, meer aangetast zijn. Er zijn 3 belangrijke fenotypes.
- Amyloïde polyneuropathie: sensorimotorische neuropathie van de benen, carpaal tunnel syndroom, psychomotorische stoornissen, constipatie of diarree, impotentie, cardiomyopathie, troebelheid van het glasvocht, glaucoom, nefropathie.
- Cerebrale en meningeale amyloïdose: dementie, ataxie, gespannen en stijve spieren, toevallen, psychose, hydrocefalie, bloedingen en amyloïdafzettingen (in leptomeningeale vaten, arachnoïde pia en subpiale afzettingen).
- Cardiale amyloïdose: cardiomyopathieën zoals hartritmestoornissen, angina, hartfalen.
Beheer van de ziekte
Tot tien jaar geleden was orthotope levertransplantatie de belangrijkste strategie voor de behandeling van patiënten met transthyretine amyloïdose. Momenteel zijn er geneesmiddelen beschikbaar die TTR stabiliseren door de afbraak en accumulatie ervan te voorkomen, waardoor de ziekteprogressie wordt vertraagd. Een voorbeeld is Vyndaqel (werkzame stof Tafamidis), een geneesmiddel dat door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) is goedgekeurd voor de behandeling van volwassen patiënten met zenuwbetrokkenheid (mensen met symptomatische polyneuropathie).
De FDA (Food and Drug Administration) heeft Vyndaqel (tafamidis meglumine) en Vyndamax (tafamidis) capsules in 2019 goedgekeurd voor de behandeling van cardiomyopathie veroorzaakt door transthyretine-gemedieerde amyloïdose bij volwassenen.
Geanalyseerde genen
Bibliografie
Adams D, Algalarrondo V, Polydefkis M, et al . Expert opinion on monitoring symptomatic hereditary transthyretin-mediated amyloidosis and assessment of disease progression. Orphanet J Rare Dis. 2021 Oct 3;16(1):411.
Damy T, Costes B, Hagège AA, et al . Prevalence and clinical phenotype of hereditary transthyretin amyloid cardiomyopathy in patients with increased left ventricular wall thickness. Eur Heart J. 2016 Jun 14;37(23):1826-34.
Magalhães J, Eira J, Liz MA. The role of transthyretin in cell biology: impact on human pathophysiology. Cell Mol Life Sci. 2021 Sep;78(17-18):6105-6117.
Sekijima Y. Hereditary Transthyretin Amyloidosis. 2001 Nov 5 [updated 2021 Jun 17]. In: Adam MP, Mirzaa GM, Pagon RA, Wallace SE, Bean LJH, Gripp KW, Amemiya A, editors. GeneReviews® [Internet]. Seattle (WA): University of Washington, Seattle; 1993-2022.
Skrahina V, Grittner U, Beetz C, et al . Hereditary transthyretin-related amyloidosis is frequent in polyneuropathy and cardiomyopathy of no obvious aetiology. Ann Med. 2021 Dec;53(1):1787-1796.
