Fenylketonurie

Fenylketonurie (PKU), ook bekend als fenylalaninehydroxylasedeficiëntie, is de meest voorkomende aangeboren fout in het aminozuurmetabolisme en de eerste specifieke oorzaak van mentale achterstand die werd ontdekt.

PKU wordt veroorzaakt door pathogene varianten in het PAH-gen, dat codeert voor fenylalaninehydroxylase. Dit enzym katalyseert de omzetting van het aminozuur fenylalanine in tyrosine. De klinische verschijnselen van de ziekte zijn het gevolg van de toxische accumulatie van fenylalanine in het bloed en de hersenen.

De prevalentie van PKU is 1 geval per 10.000 levendgeborenen in Europa, met een hoger percentage in landen als Ierland en Italië. De prevalentie is bijzonder hoog in Turkije, waar 1 op de 4.000 geboorten PKU heeft. De diagnose wordt meestal gesteld via neonatale screeningsprogramma's.

Als ze niet onmiddellijk worden ontdekt en behandeld, treden de symptomen meestal in de eerste levensmaanden op en kunnen ze variëren van zeer mild tot ernstig. Deze omvatten geleidelijke groei en ontwikkelingsachterstand, microcefalie, toevallen, tremoren, eczeem en braken. Onbehandelde patiënten ontwikkelen een verstandelijke handicap, gedragsstoornissen (hyperactiviteit) en motorische stoornissen.

De basis van de behandeling, die al ongeveer 60 jaar wordt toegepast, is een levenslang dieet waarbij fenylalanine wordt beperkt. In dit dieet worden natuurlijke eiwitbronnen vervangen door medische voedingsmiddelen, vrij van fenylalanine, die een mengsel van aminozuren leveren. Hoewel deze behandeling goed is ingeburgerd, blijven de resultaten echter suboptimaal en vinden sommige patiënten het moeilijk om ze te volgen.

Aan de andere kant zijn er farmacologische behandelingen, zoals tetrahydrobiopterine (BH4), dat slechts bij enkele patiënten effectief is (vooral bij milde PKU), en gepegyleerd fenylalanine-ammoniaklase, dat dagelijkse injecties vereist en nadelige immuunreacties kan veroorzaken.