Pyruvaatkinasedeficiëntie

Het enzym pyruvaatkinase of PK is een enzym dat betrokken is bij glycolyse, een stofwisselingsroute waarbij energie wordt verkregen uit glucose, en waarvan een tekort kan leiden tot veranderingen in rode bloedcellen die hemolytische anemie veroorzaken.

Pyruvaat kinase deficiëntie (PKD) is een genetische bloedziekte die chronische niet-spherocytische hemolytische anemie veroorzaakt en is het meest voorkomende enzymdefect van de glycolytische pathway. De glycolytische route is een metabolisch proces waarbij energie wordt gegenereerd uit glucose.In rode bloedcellen speelt glycolyse een belangrijke rol in het behoud van hun structuur en functie en er is waargenomen dat gebrekkige PK-activiteit leidt tot vroegtijdige vernietiging van rode bloedcellen in de milt en lever.

De prevalentie van PKD wordt geschat op 1:20.000 tot 1:300.000 in Kaukasische populaties en neemt toe in malaria endemische gebieden, waar het een voordeel kan hebben omdat het enige bescherming biedt tegen malaria.

Symptomen

De klinische presentatie van PKD is zeer variabel en de ernst van de symptomen varieert sterk, van patiënten met weinig of geen symptomen tot patiënten die ernstige hemolytische anemie ontwikkelen die behandeling met regelmatige rode bloedceltransfusies vereisen.

Meestal verschijnt het in de neonatale periode; het is echter niet ongewoon dat bij sommige patiënten pas op volwassen leeftijd de diagnose wordt gesteld. Symptomen zijn milde tot ernstige hemolytische anemie, geelzucht, vergroting van de milt (splenomegalie) en een verhoogd aantal reticulocyten of onvolgroeide rode bloedcellen (reticulocytose).

Beheer van de ziekte

Neonatale geelzucht wordt vaak behandeld met fototherapie en hydratatie, wat kan helpen om een wisseltransfusie te voorkomen. Bij pasgeborenen zonder tekenen van geelzucht en/of milde bloedarmoede wordt de diagnose soms pas gesteld wanneer hemolyse of ernstigere symptomen optreden.

Patiënten met milde PKD hebben meestal geen behandeling nodig. Patiënten met ernstige PKD worden meestal behandeld met bloedtransfusies, chirurgische verwijdering van de milt (splenectomie) en medicijnen om overtollig ijzer uit het bloed te verwijderen (chelatietherapie). Er zijn veelbelovende nieuwe behandelingen in opkomst, zoals het gebruik van een kleine molecule die bekend staat als AG-348, een allosterische activator van PK, die in ontwikkeling is en waarvan de veiligheid en werkzaamheid is aangetoond in fase I- en II-onderzoeken.

Geanalyseerde genen

PKLR

Bibliografie

Al-Samkari H, Van Beers EJ, Kuo KHM, et al . The variable manifestations of disease in pyruvate kinase deficiency and their management. Haematologica. 2020 Sep 1;105(9):2229-2239.

Bianchi P, Fermo E.Molecular heterogeneity of pyruvate kinase deficiency. Haematologica. 2020 Sep 1;105(9):2218-2228.

Grace RF, Barcellini W . Management of pyruvate kinase deficiency in children and adults. Blood. 2020 Sep 10;136(11):1241-1249.

Enegela OA, Anjum F . Pyruvate Kinase Deficiency. 2021 Jun 4. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-.

Montllor L, Mañú-Pereira MD, Llaudet-Planas E, et al . Red cell pyruvate kinase deficiency in Spain: A study of 15 cases. Med Clin (Barc). 2017 Jan 6;148(1):23-27. English, Spanish.

Warang P, Kedar P, Ghosh K, et al . Molecular and clinical heterogeneity in pyruvate kinase deficiency in India. Blood Cells Mol Dis. 2013 Oct;51(3):133-7.

Zanella A, Fermo E, Bianchi P, et al . Pyruvate kinase deficiency: the genotype-phenotype association. Blood Rev. 2007 Jul;21(4):217-31.