Retinitis pigmentosa
Retinitis pigmentosa (RP) is een complexe groep erfelijke dystrofieën die wordt gekenmerkt door progressieve degeneratie en disfunctie van het netvlies. RP kan alleen voorkomen of als onderdeel van een syndroom en kan worden geërfd als een dominante, recessieve of X-gebonden eigenschap, of sporadisch voorkomen. Dezelfde genetische mutatie kan bij verschillende personen verschillende symptomen veroorzaken, net zoals hetzelfde syndroom door verschillende mutaties kan worden veroorzaakt.
Hier bestuderen we autosomaal recessieve niet-syndromale RP, die gepaard gaat met visusstoornissen en gehoorverlies. De wereldwijde prevalentie van de ziekte varieert van 1 op 4.000 tot 1 op 3.745 mensen.
Symptomen
De leeftijd waarop de symptomen optreden varieert van de kindertijd tot de volwassenheid, maar fotoreceptordegeneratie kan vele jaren voordat de betrokken personen zich bewust zijn van zichtproblemen worden ontdekt.
De visuele symptomen van RP ontstaan voornamelijk door het verlies van fotoreceptoren in het netvlies, zowel staafjes als kegeltjes. Een van de eerste symptomen is nachtblindheid of nyctalopie. Patiënten kunnen merken dat ze gedesoriënteerd raken bij schemerig licht, of dat de aanpassing aan schemerig licht traag verloopt. In sommige gevallen wordt nachtblindheid echter niet opgemerkt naarmate de ziekte voortschrijdt. RP leidt ook tot zogenaamde tunnelvisie, veroorzaakt door verlies van perifeer zicht, waardoor het gezichtsveld na verloop van tijd aanzienlijk vermindert tot alleen het centrale zicht behouden blijft. Naarmate de ziekte zich ontwikkelt, gaat uiteindelijk ook het centrale gezichtsvermogen verloren. Andere symptomen zijn gevoeligheid voor fel licht, verlies van kleurenzicht of verminderde contrastgevoeligheid.
Beheer van de ziekte
Er bestaat geen genezing voor retinitis pigmentosa. Er zijn echter wel maatregelen die kunnen helpen de symptomen onder controle te houden en de voortgang van de ziekte te vertragen. Er bestaan netvliesimplantaten die de functies van de aangetaste fotoreceptorcellen overnemen. Aan de andere kant kan vitamine A-supplementatie helpen het gezichtsverlies te vertragen, maar hoge niveaus van vitamine A kunnen leverschade veroorzaken. Visolie- en luteïnesupplementen kunnen het gezichtsverlies ook vertragen. Het is belangrijk het netvlies te beschermen tegen ultraviolette straling met een zonnebril.
Geanalyseerde genen
Bibliografie
Bandah-Rozenfeld, D., Mizrahi-Meissonnier, L., Farhy, C., et al. Homozygosity mapping reveals null mutations in FAM161A as a cause of autosomal-recessive retinitis pigmentosa. American journal of human genetics. 2010 Sep 10;87(3):382-91.
Hmani-Aifa, M., Benzina, Z., Zulfiqar, F., et al. Identification of two new mutations in the GPR98 and the PDE6B genes segregating in a Tunisian family. European journal of human genetics : EJHG. 2009 Apr;17(4):474-82.
Lenassi, E., Vincent, A., Li, Z., et al. A detailed clinical and molecular survey of subjects with nonsyndromic USH2A retinopathy reveals an allelic hierarchy of disease-causing variants. European journal of human genetics : EJHG. 2015 Oct;23(10):1318-27.
McGee, T. L., Seyedahmadi, B. J., Sweeney, M. O., et al. Novel mutations in the long isoform of the USH2A gene in patients with Usher syndrome type II or non-syndromic retinitis pigmentosa. Journal of medical genetics. 2010 Jul;47(7):499-506.
Pérez-Carro, R., Blanco-Kelly, F., Galbis-Martínez, L., et al. Unravelling the pathogenic role and genotype-phenotype correlation of the USH2A p.(Cys759Phe) variant among Spanish families. PloS one. 2018 Jun 18;13(6):e0199048.
Rivolta, C., Sweklo, E. A., Berson, E. L., et al. Missense mutation in the USH2A gene: association with recessive retinitis pigmentosa without hearing loss. American journal of human genetics. 2000 Jun;66(6):1975-8.
