Zellweger syndroom
Zellweger-syndroom is de ernstigste variant van peroxisome biogenesestoornissen. Het wordt gekenmerkt door neurale afwijkingen, dysmorfe craniofaciale kenmerken, neonatale aanvallen en leverdisfunctie. Het is genetisch bepaald en wordt autosomaal recessief overgeërfd.
Dit syndroom wordt veroorzaakt door mutaties in een van de 13 PEX-genen die coderen voor peroxine-eiwitten. Pathogene varianten in de PEX-genen kunnen leiden tot veranderingen in de peroxisoomvorming en peroxisomale disfunctie die meer of minder uitgesproken kunnen zijn, afhankelijk van het effect van de mutaties.
Peroxisomen zijn cellulaire organellen die essentieel zijn voor het vetmetabolisme (betrokken bij de β-oxidatie van vetzuren met een zeer lange keten), maar ze zijn ook betrokken bij desynthese van plasmalogenen (fosfolipiden overvloedig aanwezig in de hersenen en het hart), galzuurproductie en glyoxylaatontgifting.
De incidentie van natriumhypocholesterolemie is niet bekend.
De incidentie van het syndroom van Zellweger in de algemene bevolking is 1 geval per 50.000 personen en is het hoogst in de regio Saguenay-Lac St Jean in Quebec (Canada), met ongeveer 1 geval per 12.000 inwoners.
Symptomen
De eerste symptomen verschijnen in de neonatale periode, met orgaanmisvorming en peroxisomale disfunctie. Pasgeborenen vertonen karakteristieke craniofaciale afwijkingen en macrocefalie of microcefalie. Skeletafwijkingen en subcorticale niercysten komen vaak voor. Groeiachterstand, hepatomegalie, geelzucht en coagulopathie komen vaak voor. Oculaire stoornissen, progressief gezichtsverlies en perceptief gehoorverlies kunnen voorkomen. De functie van het centrale zenuwstelsel wordt ernstig aangetast en de patiënten lijden aan een ernstige psychomotorische achterstand. Ernstige hypotonie, neonatale toevallen, leverdisfunctie of leukodystrofie komen voor.
Er zijn gevallen gemeld van patiënten met symptomen die ernstig, gemiddeld of mild kunnen zijn en correleren met de mate van peroxisomale activiteit. Volledig peroxisoomverlies resulteert in een dodelijke ontwikkelingsstoornis, het syndroom van Zellweger, terwijl mildere disfunctie kan leiden tot gezichts- en gehoorverlies, nagel- en glazuurafwijkingen en diverse neurologische afwijkingen.
Beheer van de ziekte
De nadruk ligt op symptomatische behandeling en kan gastrostomie omvatten om voeding te geven. Vitamine, foliumzuur en DHA supplementen worden gebruikt. Gebruik van gehoorapparaten om gehoorverlies te behandelen; chirurgie voor staar en glaucoom, indien aanwezig, en gebruik van een bril voor zichtproblemen.
Anti-convulsieve medicatie en vroege interventie diensten worden gebruikt voor ontwikkelingsachterstand en verstandelijke beperking; bijnier vervangende therapie en ondersteunende behandeling voor oxalaat nierstenen en chirurgische interventie.
Geanalyseerde genen
Bibliografie
Bose M, Yergeau C, D'Souza Y, Cet al. Characterization of Severity in Zellweger Spectrum Disorder by Clinical Findings: A Scoping Review, Meta-Analysis and Medical Chart Review. Cells. 2022 Jun 10;11(12):1891.
Braverman NE, Raymond GV, Rizzo WB, et al. Peroxisome biogenesis disorders in the Zellweger spectrum: An overview of current diagnosis, clinical manifestations, and treatment guidelines. Mol Genet Metab. 2016 Mar;117(3):313-21.
Pol.
Steinberg SJ, Raymond GV, Braverman NE, et al. Zellweger Spectrum Disorder. 2003 Dec 12 [updated 2020 Oct 29]. In: Adam MP, Mirzaa GM, Pagon RA, Wallace SE, Bean LJH, Gripp KW, Amemiya A, editors. GeneReviews® [Internet]. Seattle (WA): University of Washington, Seattle; 1993-2023.
GeneReviews® [Internet].
Wangler MF, Hubert L, Donti TR, et al. A metabolomic map of Zellweger spectrum disorders reveals novel disease biomarkers. Genet Med. 2018 Oct;20(10):1274-1283.
