Nicotineverslaving na langdurig gebruik

Roken blijft wereldwijd de belangrijkste oorzaak van vermijdbare sterfte. Het bestaat uit een meerfasenproces, waarbij nicotineafhankelijkheid de beperkende fase voor het stoppen met roken is, gekenmerkt door een dwangmatig verlangen om te roken en verlies van controle over het gebruik, ondanks de gevolgen.

Nicotineafhankelijkheid wordt gedefinieerd als een aanpassing aan herhaalde blootstelling aan nicotine, die zich uit in dwangmatig gebruik, de ontwikkeling van tolerantie, de ervaring van ontwenningsverschijnselen bij het stoppen van nicotinegebruik, en het onvermogen om te stoppen ondanks de schadelijke effecten. Nicotineafhankelijkheid ontwikkelt zich naarmate de persoon nicotine blijft gebruiken, meestal in de vorm van sigaretten, maar ook in andere vormen zoals pruimtabak of pijpen, met inbegrip van het gebruik van elektronische sigaretten.

Nicotine is een parasympatische stimulant die zich bindt aan nicotine-achtige acetylcholinereceptoren in de hersenen en deze activeert, wat leidt tot het vrijkomen van dopamine en andere neurotransmitters zoals noradrenaline, acetylcholine, serotonine, GABA, of endorfine. Bovendien neemt door herhaalde blootstelling aan nicotine het aantal nicotinereceptoren toe, waardoor meer nicotine moet worden gebruikt om dezelfde effecten te bereiken, wat tolerantie wordt genoemd. Chronische activering van nicotine-acetylcholinereceptoren kan veranderingen in de hersenfysiologie teweegbrengen, doordat hersengebieden die met beloning, genot en angst te maken hebben, worden gestimuleerd, waardoor de normale werking van deze circuits wordt veranderd. Wanneer deze receptoren niet bezet zijn, ontstaan ontwenningsverschijnselen zoals trek, geïrriteerdheid, angst, depressie, ongeduld, slaapproblemen, rusteloosheid, honger of concentratiestoornissen. Daarnaast zijn er nog andere veranderingen die optreden naarmate de afhankelijkheid zich ontwikkelt, omdat het roken van sigaretten psychologisch gekoppeld is aan bepaalde stemmingen en sociale contexten.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is aangetoond dat een grotere nicotineafhankelijkheid gepaard gaat met minder motivatie om te stoppen met roken, moeilijkheden bij het proberen te stoppen en mislukking bij de poging, evenals het roken van de eerste sigaret vroeger op de dag en het roken van meer sigaretten per dag. Bovendien is vastgesteld dat er een hogere frequentie van nicotineverslaving is bij mensen met angststoornissen als gevolg van de bestaande psychosociale band.